0

Laktoza – problematyczny cukier

Laktoza – problematyczny cukier

Laktoza jest istotnym składnikiem odżywczym dla noworodków i niemowląt, ponieważ stanowi łatwo dostępne źródło energii, a ponadto reguluje gospodarkę hormonalną organizmu. Jest wytwarzana u prawie wszystkich samic w gruczołach mlecznych, a jej ilość w mleku kobiecym waha się od 5,5 do 7,5 % (dla porównania mleko krowie zawiera ok. 4,5 % tego cukru).
Laktoza składa się z dwóch cząsteczek – glukozy i galaktozy, które są potocznie nazywane cukrami prostymi. Przyswajanie laktozy przez organizm jest możliwe, po rozłożeniu jej na „czynniki pierwsze”. Enzym – laktaza, wytwarzana przez błonę śluzową, ma zdolność trawienia cukru mlecznego. Jej zadaniem jest rozbijanie cukru mlecznego – laktozy na dwie cząsteczki – glukozę i galaktozę. Tylko w tej formie mogą przenikać  one z przewodu pokarmowego do naczyń krwionośnych i być wchłaniane przez organizm. 
Najwyższa aktywność laktazy występuje u noworodków i niemowląt w okresie karmienia piersią, później jej produkcja stopniowo zanika. Ma to związek z diametralną zmianą sposobu odżywiania, a co za tym idzie zastępowaniem mleka matki przez inne pokarmy. Tym samym laktaza staje się zbędna i zmniejsza się jej aktywność oraz potrzeba „produkcji”. 
W okresie dojrzewania aktywność enzymu praktycznie zanika u pewnej grupy osób. Laktaza nie ulega trawieniu, zalega w jelicie grubym i fermentuje. Przeciętnie, od 30 minut do 2 godzin po posiłku, który w składzie miał laktozę, pojawiają się bóle brzucha, wzdęcia, permanentne gazy i biegunki.
Problem jest dość powszechny i dotyczy blisko 70% dorosłych ludzi na świecie (w Polsce dla porównania co 3 osoba wykazuje cechy nietolerancji laktozy).

Mleko ssaków jest jedynym naturalnym źródłem laktozy, podobnie jak produkty mleczne i wyroby spożywcze na bazie mleka. Zawartość laktozy w tych produktach zwykle się zmienia, ale najlepiej tolerowane są produkty poddane fermentacji mlekowej tj. jogurty oraz niektóre sery. Ważne jest, żeby produkty te zawierały żywe kultury bakterii, które po spożyciu trafią do jelit i będą rozkładać laktozę.

Objawy nietolerancji laktozy mogą przyjmować różnorodny stopień nasilenia (od tych szybkich i gwałtownych, po stopniowe i narastające). Ilość laktozy tolerowana przez daną osobę zależy od wieku człowieka i szybkości trawienia pokarmu. Powszechnie wiadomo, że im jesteśmy starsi mechanizmy jej trawienia są gorsze.
Wysoką zawartością laktozy cechują się następujące produkty:

  • Bita śmietana i śmietanka do kawy 
  • Produkty na bazie mleka (zwłaszcza krowiego) i samo mleko,
  • Lody, kupne sorbety,
  • Sery, masło
  • Masło,
  • Puddingi, sosy na bazie mleka i śmietany,
  • Zupy zabierane mlekiem lub jego pochodnymi,
  • Jogurty.

Mniejszą zawartość laktozy posiadają:

  • Chleb, produkty piekarnicze,
  • Czekolada (zwłaszcza mleczna),
  • Gotowe sosy do sałatek,
  • Płatki śniadaniowe i batony zbożowe,
  • Ziemniaki, zupy instant, ryż i makaron,
  • Cukierki i inne słodycze,
  • Gotowe mieszanki do robienia naleśników, ciastek i ciast,
  • Margaryna,
  • Podroby (takie jak wątroba),
  • Wędliny, kiełbasy i inne wyroby mięsne,
  • Buraki cukrowe, groch, fasola lima
  • Leki (suplementy diety, leki homeopatyczne, doustne środki antykoncepcyjne).

Na szczególną uwagę zasługują produkty, które w swoim składzie zawierają składniki o enigmatycznej nazwie, tj.:

  • Serwatka
  • Kazeiny
  • Nugat
  • Ser, jogurt
  • Sucha masa mleczna
  • Laktoza
  • Zsiadłe mleko, suche mleko w proszku
  • Masło

W przypadku podejrzenia u siebie nietolerancji laktozy metodą diagnostyczną powinna być próba prowokacyjna (czasowa ekspozycja na pokarmy zawierające laktozę), a dodatkowo zlecone przez specjalistę badania i testy tj.:

  • wodorowy test oddechowy – pacjentowi będącemu na czczo podaje się określoną dawkę laktozy, a następnie sprawdza się stężenie wodoru w wydychanym powietrzu; 
  • badanie pH stolca – im pH bardziej kwaśne, a wynik pozytywny, tym większa szansa nietolerancji;
  • test doustnego obciążenia laktozą – metoda polegająca na oznaczeniu stężenia glukozy we krwi po podaniu laktozy;
  • badanie molekularne zróżnicowania genu laktazy (LCT) – metoda potwierdzająca lub wykluczająca nietolerancję typu dorosłych (ATH)
  • badanie endoskopowe, podczas którego pobiera się niewielki wycinek jelita cienkiego (zarazem najbardziej wiarygodne, jaki i inwazyjne badanie).

Na chwilę obecną w Polsce dostępne są testy genetyczne w kierunku wykrywania nietolerancji pokarmowych. Do wykonania testu wystarczy niewielka próbka krwi lub śliny. Jeśli wynik badania będzie pozytywny wówczas należy opracować dietę wykluczającą laktozę. W oparciu o taki jadłospis w bardzo szybki i prosty sposób można pozbyć się dolegliwości i tym samym zacząć normalnie żyć.

Opublikowano 15 Czerwca 2017,

Autor: Monika Papuga Sobczak

Related Posts