0

Zespół przeciekającego jelita

Zespół przeciekającego jelita

Zespół przeciekającego jelita to zjawisko, które przed długi czas nie doczekało się oficjalnego uznania przez środowiska medyczne. Dlaczego tak się stało? Otóż przedstawiciele tzn. medycyny alternatywnej po odkryciu ww. zespołu zaczęli sugerować, jaki mogą być skutki tego zjawiska. Co więcej, z biegiem czasu lekarze ci, zaczęli z coraz większym natężeniem przypisywać przeciekającemu jelitu szereg objawów, których nie udało się do tej pory wyjaśnić. To w oczywisty sposób spowodowało zamknięcie się gremii akademickiej na to zagadnienie. Powszechnie wiadome jest, że medycyna alternatywna odnosi się wyłącznie do zjawisk spełniających kryteria EBM (evidence based medicine), czyli.medycynie opartej na dowodach. Tym samym przedstawiciele medycyny akademickiej przestali używać terminologii LGS (leaky gut syndrome) – zespół przeciekającego jelita (do którego zaczęli się „przekonywać”) i postanowili czekać na wyniki badań naukowych potwierdzających istnienie tego zjawiska.
Za prekursora odkrycia LGS uznaje się Alessio Fasano, który poszukując patogenezy celiakii uznał, że zwiększona przepuszczalność jelit jest – z jednej strony – konsekwencją działania glutenu na jelita, z drugiej zaś odpowiada za rozwój szerokiego spektrum objawów choroby. Odkrył on także, albo przede wszystkim, że zonulina  (białko regulujące szczelność nabłonków)  jest jednym z czynników powodujących nadmierną przepuszczalność jelit. 
Co w takim razie odpowiada zonulina w organizmie?
Zasadniczą funkcją każdego nabłonka jest uniemożliwienie w warunkach normalnych, swobodnego i niekontrolowanego przenikania substancji z jednej ograniczonej przestrzeni do drugiej. Wyjątek stanowi transport prowadzony przez wnętrze komórek nabłonka. Za maksymalne ograniczenie przenikania pozakomórkowego odpowiada rozbudowany system połączeń między komórkami tworzący poszczególne warstwy nabłonka, tzw. ściśle połączenia. Czasem dzieje się tak, że w szczególnych warunkach (np. kiedy organizm musi się bronić przed atakującymi go komórkami lub adaptuje się do innych warunków w przebiegu różnych chorób), te ściśle połączenia muszą ulec rozluźnieniu, co pozwala na duży przepływ wody z jednej ograniczonej przestrzeni do drugiej. I to tutaj właśnie ma swoją zasadniczą funkcję zonulina, która trafia do przestrzeni międzykomórkowych w nabłonki i powoduje rozluźnienie ścisłych połączeń. Tym samym zonulina jest niejako regulatorem przepuszczalności nabłonków uruchamianym tylko w określonych warunkach. Jak dowodzą badania, zonulina może być także uruchamiana w dużych ilościach w warunkach nieprawidłowych, np. pod wpływem toksycznego działania danej substancji na błonę śluzową jelita. 
To nieprawidłowe uwolnienie zonuliny w dużych ilościach jest pierwszym dobrze opisanym zjawiskiem prowadzącym do rozszczelnienia nabłonka jelit. Istnieją domysły, że przyczyna rozszczelnienia jelit może leżeć u podłoża toksycznego działania leków przeciwzapalnych i antybiotyków, środków spożywczych, a także może być skutkiem zaburzeniem składu flory bakteryjnej.
Odkrycie zonuliny w znaczący sposób pozwoliło przeprowadzić badania wykazujące związek statystyczny jej podwyższonego poziomu z rozwojem kilku chorób o niewyjaśnionej patogenezie np. cukrzycy typu I. Mowa tutaj o badaniach zonuliny w kale i krwi. Do tej pory – przed jej odkryciem – testy pozwalające stwierdzić zwiększoną przepuszczalność jelit były zbyt mało wiarygodne, a na pewno nie wskazywały bezpośredniego związku na patomechanizmy występujących chorób o nieznanej etiologii. 
Codziennie jelita potrafią wchłonąć ogromne ilości materiałów budulcowych i energetycznych zawartych w pokarmie. Są to jednak w większości bardzo małe cząsteczki, które w procesie trawienia zostały rozdrobnione – aminokwasy, cukry proste czy kwasy tłuszczowe. Substancje te są identyczne bez względu na rodzaj pochodzenia i po wchłonięciu w tej formie, nie oddziałują na organizm regulacyjnie ani toksycznie i pozostają „anonimowe” antygenowo. Reasumując, są nieszkodliwe dla organizmu i mogą być bezpiecznie transportowane, magazynowane i przetwarzane. 
LGS komórki nabłonka jelitowego przestają kontrolować absolutną większość transportu przez nabłonkowego i tym samym zaczynają przepuszczać wodę wraz z dużymi i nieobojętnymi dla organizmu elementami zawartymi w pokarmie, m.in. mowa o białkach i peptydach. Są one szczególnie niebezpieczne dla organizmu, ponieważ niektóre z nich wykazują właściwości zwierzęcych lub roślinnych białek regulacyjnych (cytokiny, czynniki wzrostu lub hormony). Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że ich potencjalne podobieństwo do ludzkich odpowiedników może zaburzać równowagę regulacyjną organizmu, a to z kolei powoduje postawienie organizmu w „stanie gotowości do obrony”. W pierwszej kolejności zostaje zaalarmowany układ immunologiczny jelit, który może wywołać lokalne zapalenie w reakcji na niechcianą obecność danych substancji. Dodatkowo może rozwinąć się proces uczulający układ odpornościowy, co w efekcie może dawać nieprawidłowe reakcje typu alergicznego lub autoimmunologicznego. Na chwilę obecną nieznana jest jeszcze etiologia reakcji w obrębie systemu immunologicznego. Są pewne przypuszczenia, oparte na trwających badaniach analizujących związki statystyczne pomiędzy parametrami jelitowymi, a immunologicznymi. Wyniki badań być może pozwolą w przyszłości wyjaśnić przyczyny powstawania chorób o nieznanej patogenezie. 
Coraz częściej mówi się, że zwiększenie przepuszczalności jelit może mieć duży związek ze zmianami w diecie i nowymi metodami leczenia stosowanymi przez społeczeństwo w dobie nowych czasów. Wiadomo, że jeden z naturalnych suplementów zapewniających uszczelnienie bariery jelitowej to colostrum – siara, mieszanina aktywnych substancji o właściwościach regeneracyjnych uszkodzonego nabłonka. W przyszłości będą szukane sposoby i środki poprawiające szczelność bariery jelitowej, mówi się także o środkach hamujących działanie zonuliny. Jednak jeszcze dużo czasu upłynie, zanim zostaną usystematyzowane tematy dotyczące nieszczelności jelit.

Tekst przygotowany w oparciu o artykuł z czasopisma BEZ GLUTENU, wydawanego przez Polskie Stowarzyszenie  Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej.

Opublikowano 5 Maja 2017,

Autor: Monika Papuga Sobczak

Related Posts